Wiertło HSS – do czego się sprawdzi?

Precyzja i wytrzymałość to dwie najważniejsze cechy, wyróżniające wiertła HSS na tle innych narzędzi skrawających. Dzięki swojej uniwersalności znajdują one zastosowanie niemal w każdej gałęzi przemysłu, działalności produkcyjnej i serwisowej, czy budownictwie. Poznaj ich charakterystykę, rodzaje oraz przekrój prac i materiałów, w których obróbce sprawdzą się najlepiej.

Wiertło HSS – charakterystyka, budowa

Wiertłami HSS nazywamy inaczej wiertła ze stali szybkotnącej, która przechodzi przez wieloetapowy proces obróbki. W jego trakcie metal topiony jest w piecach indukcyjnych w temperaturach, sięgających 1700^oC, a następnie hartowany w około 1200^oC. Dzięki temu materiał zyskuje wyjątkową twardość, przekraczającą 60 HRC (60 w skali Rockwella). W kolejnym kroku stal podlega tzw. odpuszczaniu w temperaturze 550-600^oC, zwiększającemu elastyczność i redukującemu naprężenia wewnętrzne.

Dzięki takiemu procesowi produkcyjnemu wiertła do metalu wykonane ze stali HSS zyskują cenne właściwości, niezbędne do wymagających prac. Najważniejszą spośród nich jest wyjątkowa odporność na ścieranie i wysokie temperatury, która likwiduje problem szybkiego łamania się lub deformacji, spotykany w lżejszych typach wierteł. Zapewniają także bardzo precyzyjne szlifowanie powierzchni roboczych. Niektóre modele mogą ponadto posiadać dodatkową powłokę – np. z azotku tytanu – która jeszcze bardziej zwiększa trwałość narzędzia.

Wiertła HSS – zastosowanie

Dzięki wspomnianej wyjątkowej twardości i odporności temperaturowej wiertła HSS znajdują szerokie zastosowanie przede wszystkim w obróbce metali. Ich głównym przeznaczeniem jest wiercenie w stalach konstrukcyjnych, nierdzewnych, kwasoodpornych oraz w stopach aluminium, czy miedzi. Doskonale radzą sobie także z żeliwem, co czyni je narzędziem niezbędnym w przemyśle metalowym i produkcyjnym.

Uniwersalność tych wierteł pozwala także na ich wykorzystanie w pracy z tworzywami sztucznymi i twardym drewnem, choć w takich przypadkach zaleca się odpowiedni dobór geometrii narzędzia. Wiertła HSS stosowane są zarówno w tradycyjnych wiertarkach ręcznych, jak i w urządzeniach specjalistycznych, takich jak wiertarki magnetyczne, służących do precyzyjnego otworowania  elementów metalowych.

Sprawdź poradnik: Jak wiercić w metalu?

Rodzaje wierteł HSS

Ze stali hartowanej wykonuje się zarówno klasyczne wiertła kręte, jak i wiertła rurowe do frezowania. W ofertach producentów możemy natknąć się ponadto na profesjonalne gwintowniki maszynowe, najczęściej typu HSS-E.

Rodzaje wierteł HSS można podzielić według dwóch kluczowych kryteriów: geometrii ostrzy oraz sposobu ich produkcji. Zgodnie z normą DIN 1836 wyróżnia się trzy typy dostosowane do różnych materiałów:

• typ N – o uniwersalnej geometrii, do wiercenia w stali konstrukcyjnej, żeliwie i aluminium,
• typ H – o wzmocnionych krawędziach tnących, idealny do twardych materiałów, takich jak stal nierdzewna,
• typ W – przeznaczony do miękkich materiałów, takich jak miedź czy tworzywa sztuczne, dzięki bardziej agresywnemu kątowi natarcia.

Podział wierteł HSS ze względu na proces produkcji prezentuje się następująco: HSS-R, czyli wiertła walcowane, charakteryzują się dobrą trwałością i są ekonomiczne w produkcji, co czyni je popularnym wyborem do podstawowych zadań. HSS-G, to wiertła szlifowane, które wyróżniają się wysoką precyzją wykonania oraz lepszą ostrością krawędzi, dzięki czemu idealnie nadają się do precyzyjnego wiercenia w stali i metalach kolorowych. Z kolei HSS-E (lub inaczej wiertła HSS-Co) to tzw. wiertła żaroodporne, zawierające 5-procentowy dodatek kobaltu, co zwiększa ich odporność na wysokie temperatury i umożliwia efektywną pracę w trudnych materiałach, takich jak stal nierdzewna czy żarowytrzymała. W przypadku cięższych prac możemy skorzystać z wierteł HSS-Co2, w których domieszka kobaltu wynosi 8%.

To oczywiście nie wszystko. W sprzedaży znajdują się jeszcze wiertła HSS-TiN z powłoką tytanową, stosowane w sytuacji, gdzie wymaga się bezwzględnej dokładności w wierceniu w bardzo twardych materiałach oraz HSS-PM ze stali szybkotnącej proszkowej do miękkich materiałów.

Wiertła HSS a inne rodzaje wierteł do metalu

W porównaniu do tradycyjnych wierteł węglowych – także stosowanych do wiercenia w metalu – HSS charakteryzują się wielokrotnie wyższą twardością. W przypadku pierwszego z wymienionych typów musimy liczyć się z możliwością szybkiej deformacji powierzchni tnącej przy wierceniu w bardzo twardych stopach.

W odróżnieniu od wierteł węglikowych (HM), cenionych za zdolność do obróbki najtwardszych materiałów, HSS cechuje większa elastyczność. To z kolei przekłada się na większą uniwersalność i łatwość w otworowaniu także mniej twardych tworzyw, np. aluminium, czy miedzi. W dłuższej perspektywie wiertła HSS wykazują również przewagę pod kątem łatwości ostrzenia – regeneracja wierteł węglikowych wymaga użycia specjalistycznego sprzętu.

W przypadku problemów z doborem odpowiedniego rodzaju wiertła HSS do Twojego urządzenia zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami. Zapraszamy także do sprawdzenia naszego osobnego poradnika, w którym zajmujemy się innymi typami wierteł: Rodzaje wierteł i ich przeznaczenie.