Rodzaje wiertnic

Podczas prac remontowo-budowlanych cięższy sprzęt stanowi absolutny niezbędnik, niezależnie od tego, czy mówimy o mniejszych budowach prywatnych, czy o pracach na dużych obiektach przemysłowych i wydobywczych. Wiertnice jako narzędzie stworzone do wiercenia w najtwardszych materiałach, muszą znajdować się więc na wyposażeniu każdej profesjonalnej firmy, myślącej o przeprowadzaniu prac w sposób kompleksowy. W tym poradniku omawiamy ich najpopularniejsze rodzaje wraz ze wskazaniem najczęstszych zastosowań poszczególnych maszyn.

Czym jest wiertnica (i do czego służy)?

Według najprostszej definicji wiertnicą nazywamy zespół urządzeń mechanicznych, przeznaczonych do wykonywania otworów w materiałach twardych, takich jak skały, grunt, zbrojony beton, cegły, kamienie czy asfalt. Pod względem sposobu zasilania wyróżniamy ich trzy następujące rodzaje:

• wiertnice elektryczne – przystosowane do pracy z gniazdami 230 V lub 400 V bądź agregatami prądotwórczymi,
• wiertnice spalinowe – przeznaczone do intensywnej, profesjonalnej pracy, wymagającej dużej mocy i niezawodności w najtrudniejszych warunkach przy głębokich odwiertach, np. podczas wykonywania prac wydobywczych, prac w glebie czy glinie,
• wiertnice pneumatyczne – stosowane wszędzie tam, gdzie ze względów bezpieczeństwa niemożliwe jest korzystanie z napędu spalinowego lub elektrycznego.

Najpowszechniej stosowanym wśród konsumentów rozwiązaniem są wiertnice elektryczne. Ich stosunkowo niska cena i lekkość pozwalają na wygodne wykonywanie odwiertów. Wiertnice spalinowe i pneumatyczne są z kolei w większości wykorzystywane przez przedsiębiorstwa wydobywcze, w których ogromna moc stanowi największy priorytet przy wykonywaniu otworów.

W użytku profesjonalnym wiertnice stosuje się m.in. podczas prac, takich jak wiercenia pod wykonywanie konstrukcji oporowych, głębokim fundamentowaniu, zabezpieczeniu skarp, stabilizacji osuwisk oraz otworowaniu pod instalacje gruntowych pomp ciepła czy montażu słupów energetycznych.

Poza metodą zasilania możemy także dokonać podziału wiertnic pod względem sposobu, w który otwory są wykonywane:

• wiertnice obrotowe – klasyczne rozwiązanie, w którym nacisk na dany materiał wywierany jest poprzez obracający się świder lub koronkę, w efekcie czego podłoże zaczyna się stopniowo kruszyć,
• wiertnice udarowe – wykonujące odwierty poprzez uderzanie świdra o grunt,
• wiertnice wibracyjne – w których świder wykorzystuje energię rezonansową, generowaną wewnątrz głowicy, by w efekcie drgać z bardzo dużą częstotliwością,
• Wiertnice obrotowo-udarowe – łączące w sobie nacisk na materiał, wywierany przez ruch obrotowy i udarowy jednocześnie, często także z możliwością pracy w wybranym jednym trybie otworowania.

W ramach ciekawostki warto w tym miejscu wspomnieć o platformie Orlan, która na Morzu Ochockim wykonała najgłębszy odwiert w historii, sięgający aż 15 000 metrów (15 km). Ze względu na swoje wyspecjalizowanie w tym poradniku nie będziemy rozwijali budowy tak zaawansowanych konstrukcji, przenosząc się do rozwiązań, przeznaczonych do codziennego użytku podczas prac ogrodowych, przemysłowych, drogowych i budowlanych.

Wiertnice na statywie próżniowym

Wiertnice montowane na statywie próżniowym to rozwiązanie, w którym poza standardową metodą mocowania konstrukcji za pomocą kotew, możemy skorzystać ze specjalnej ssawki próżniowej. Statywy tego typu wyposaża się (lub oferuje do kupienia osobno) w pompy próżniowe, które mają za zadanie wywołać próżnię między podstawą a powierzchnią, na której stawiamy wiertnicę. Na ich pokładzie znajduje się także barometr, pozwalający mierzyć wartość podciśnienia, a tym samym potwierdzający prawidłowe przymocowanie do podłoża.

Wiertnice na statywie próżniowym mogą być stosowane wyłącznie na gładkich, czystych powierzchniach roboczych. W przypadku próby montażu na zanieczyszczonym bądź porowatym fragmencie podłoża, statyw nie będzie w stanie trzymać się wystarczająco mocno, by zapewnić pełną skuteczność i bezpieczeństwo dla operatora. Należy także zachować szczególną ostrożność w podczas pracy na świeżo położonych płytkach czy betonie, które mogą ulec zerwaniu.

Statywy próżniowe występują w wersji poziomej, pionowej bądź z regulowanym kątem nachylenia, a także funkcją regulacji położenia maszyny (góra-dół) i blokadą pozycji. Maksymalny dopuszczalny rozmiar stosowanego wiertła wynosi 250-350 mm.

Wiertnice na statywie próżniowym stanowią doskonałe rozwiązanie wszędzie tam, gdzie zamontowanie kotew, które wiąże się z uszkodzeniem powierzchni, jest niemożliwe, np. w obiektach już oddanych do użytku.

Wiertnice ręczne

Wiertnice ręczne stanowią mniejszy odpowiednik modeli montowanych na statywie, pozwalając tym samym na przeprowadzanie otworowania ,,z ręki”, np. w trudno dostępnych miejscach lub gdy zastosowanie statywów próżniowych lub kotwowych nie wchodzi grę. Mamy tu na myśli m.in. wspomniane wcześniej świeżo położone płytki lub inny delikatny rodzaj podłoża, czy brak miejsca na statyw.

Waga dobrej wiertnicy ręcznej powinna być jak najniższa, umożliwiając wykonywanie jak największej liczby otworów bez zmęczenia. Największy poziom komfortu będą oferowały modele o masie w granicach 6-8 kg, przy czym należy pamiętać, że wraz z jej spadkiem będziemy mieli na ogół do czynienia z mniejszą mocą. Podobnie jak wiertnice statywowe, modele ręczne wyposażane są w wysokoczułe wyłączniki różnicowo-prądowe o prądzie wyzwalania 10 mA, umożliwiając wiercenie także na wilgotnych powierzchniach.

Wiertnice ręczne stanowią doskonały wybór zarówno dla ekip remontowych, specjalizujących się w mniejszych pracach budowlanych i wykończeniowych, jak i dużych przedsiębiorstw, oferujących kompleksowe usługi instalacyjno-remontowe.

Wiertnice rdzeniowe

Wiertnice rdzeniowe (nazywane także diamentowymi) to urządzenia, przeznaczone do wykonywania równych, cylindrycznych otworów bez użycia wibracji i drgań, które mogłyby spowodować pęknięcia materiału i w konsekwencji doprowadzić jego znacznego osłabienia.

Wiertnice rdzeniowe stanowią najczęstszy wybór podczas montażu rur hydraulicznych, kanałów wentylacyjnych i kanalizacyjnych, a także przy potrzebie poprowadzenia dużej ilości kabli. Równie popularne są przy pracach drogowych, np. do wykonywania otworów pod znaki drogowe oraz na przestrzeniach już wykończonych, w których metody udarowe generowałyby ryzyko uszkodzenia podłoża lub ścian. W zależności od konkretnego modelu możemy spotkać się z rozwiązaniami, przeznaczonymi do wiercenia otworów o średnicy do nawet 600 mm.

Wiertnice górnicze

Do kategorii wiertnic górniczych zaliczamy wyspecjalizowane rozwiązania, przeznaczone do wykonywania otworów o różnej średnicy w celach poszukiwawczo-badawczych i ratowniczych bądź niezbędnych do poprowadzenia instalacji wentylacyjnych, odwadniających lub odmetanowujących złoża. Maszyny te wykonywane są w sposób hermetyczny, zapewniając bezpieczną pracę na wyrobiskach o wysokim stopniu niebezpieczeństwa wybuchu metanu lub pyłu węglowego.

Wśród maszyn wiertniczych znajdziemy modele z napędem elektrycznym, hydraulicznym i pneumatycznym, oferujących możliwość wiercenia obrotowego lub udarowego. W zależności od potrzeb wykorzystuje się również urządzenia ręczne, montowane na statywach bądź poruszające się na gąsienicach. W celu zwiększenia bezpieczeństwa często wyposaża się je w czujniki ruchu, zatrzymujące pracę automatycznie w sytuacji wykrycia obecności ludzkiej w strefie zagrożenia.

Wiertnice gąsienicowe

Ostatni podstawowy rodzaj wiertnic, który przedstawimy, to wiertnice gąsienicowe, czyli modele przystosowane do poruszania się po gruncie (także wilgotnym). Urządzenia tego typu oferują zazwyczaj bardzo dużą moc i przeznaczone są do wykonywania odwiertów o większej głębokości bądź wiercenia w najtwardszych materiałach.

Wiertnice gąsienicowe są powszechnie wykorzystywane przez ekipy budowlane, do kopania studni, wykonywania odwiertów drogowych i geologicznych, a także innych prac zarówno w miękkim, jak i twardym podłożu. Urządzenia te oferują także dwie możliwości sterowania – bezpośrednio przez operatora, zasiadającego w kabinie bądź z modułem sterowania zdalnego, przydatnym w szczególności podczas prac na grząskim gruncie lub w innych, potencjalnie niebezpiecznych warunkach.

Przeczytaj także:

• Jak wybrać wiertnicę do betonu?
• Rodzaje prac wiertarskich
• Rodzaje wierteł i ich przeznaczenie
• 6 najczęstszych problemów podczas wiercenia